Regionalplan for kulturmiljø 2023-2035

  1. 1 Forord
  2. 2 Samandrag
    1. 2.1 Planinnhald
  3. 3 Planskildring
    1. 3.1 Bakgrunn
    2. 3.2 Roller og ansvar i kulturmiljøforvaltninga
    3. 3.3 Planprosessen
    4. 3.4 Planform og verkeområde
    5. 3.5 Målgruppe
    6. 3.6 Kunnskapsgrunnlag
  4. 4 Utfordringar og moglegheiter
  5. 5 Visjon
  6. 6 Mål og strategiar
    1. 6.1 Mål 1: Mangfald
      1. 6.1.1 Strategi 1A - bevaring og utvikling
      2. 6.1.2 Strategi 1B – eigarar og forvaltarar
      3. 6.1.3 Strategi 1C – tradisjonar og tradisjonshandverk
      4. 6.1.4 Strategi 1D – klimaendringane
    2. 6.2 Mål 2: Kunnskap
      1. 6.2.1 Strategi 2A – kulturmiljø i kommunane
      2. 6.2.2 Strategi 2B – formidling
      3. 6.2.3 Strategi 2C – kunnskapsgrunnlaget
    3. 6.3 Mål 3: Bruk og engasjement
      1. 6.3.1 Strategi 3A – stadutvikling og engasjement
      2. 6.3.2 Strategi 3B – opplevingar og reiseliv
  7. 7 Regionale interesser på kulturmiljøfeltet
    1. 7.1 Kulturmiljø av regional interesse
    2. 7.2 Ei kulturhistorie for Rogaland - kunnskapsgrunnlag for verdivurdering
  8. 8 Planretningslinjer
    1. 8.1 Planretningslinjer
    2. 8.2 Kulturminneloven
  9. 9 Planprosess og medverking
    1. 9.1 Prosess og medverking
  10. 10 Overordna rammer og føringar
  11. 11 Regionale planar
  12. 12 Moglege verknader av planen for miljø og samfunn
  13. 13 Vedlegg og kart
  14. 14 Etterspel
Til dokumentforside Last ned som PDF
Forrige kapittel Neste kapittel

12 Moglege verknader av planen for miljø og samfunn

Kvinne ved husmannsplass på Djupedal i Time kommune. Foto - Klikk for stort bildeHusmannsplass på Djupedal i Time kommune Rogaland fylkeskommune

Ein regionalplan som kan få vesentlege verknader på miljø og samfunn skal ifølge plan- og bygningslova §§4-2 og 8-3 konsekvensutgreiast. For regionale planar kan denne utgreiinga avgrensast til kva verknader planen kan få på eit overordna nivå, jamfør Forskrift for konsekvensutredninger § 18.  

Både mål, strategiar og tiltak, planretningslinjer og oversikta over kulturmiljø av regional interesse kan ha verknader for miljø og samfunn, men regionalplanen har ikkje planlagde utbyggingstiltak og verknadane blir vurdert og skildra på eit overordna nivå. 

Kulturmiljø av regional interesse er ei kartfesting av - og oversikt over - område som inneheld viktige kulturminne av regional og nasjonal verdi og som samla sett er av vesentleg regional interesse. Områda er ikkje direkte førande for arealbruk, men kulturminna og samanhengande kulturmiljø innanfor områda skal sikrast i kommunane si arealplanlegging. Oversikta er også eit kunnskapsgrunnlag for vidare forvaltning, formidling og samfunnsutvikling. 

Oversikta inneber ikkje særskilte bygge- eller utviklingstiltak. Difor er det ikkje vurdert som naudsynt med konsekvensutgreiing av kvart enkelt kulturmiljø. 

Oppsummering  

Samla sett blir dei positive verknadene av planen vurdert til å vege opp for dei negative verknadene. Avbøtande tiltak bør gjennomførast som del av oppfølging av planen. 

Vegen til Viglesdalen i Hjelmeland. Foto - Klikk for stort bildeVegen til Viglesdalen i Hjelmeland. Rogaland fylkeskommune

Kulturminne, kulturmiljø og landskap  

Positive verknader  

  • Regionalplan for kulturmiljø bidreg til betre forvaltning og bevaring av kulturmiljø på tvers av kommunegrenser. 
  • Tilgjengeleggjering og formidling bidreg til meir kunnskap om, og forståing for, kulturmiljø. 
  • Ei betre oversikt over vesentlege regionale interesser gir meir føreseieleg forvaltning for kommunar, næringsliv og andre aktørar, og eit kunnskapsgrunnlag for framtidig planlegging og konsekvensutgreiing. 

Negative verknader  

  • Auka besøk og bruk av kulturmiljø som planen legg opp til, kan føre til meir slitasje på kulturminne. 

Moglege avbøtande tiltak  

  • God besøksforvaltning i kulturmiljø er viktig for å unngå slitasje.   

Naturmangfald  

Positive verknader  

  • Bevaring av verdifull kulturmark som kystlynghei eller beite- og slåttemark er viktig for naturmangfaldet. Kulturminne er ein viktig del av verneverdien i mange landskapsvernområde i Rogaland. 

Negative verknader  

  • Når kulturminne i sårbare naturområde blir meir kjent og tilrettelagt, kan det føre til meir besøk og slitasje.  

Moglege avbøtande tiltak  

  • Vektlegging av god besøksforvaltning ved formidling av kulturminne og skjerming av dei mest sårbare naturområda kan redusera tap av naturmangfald.  

Friluftsliv

Positive verknader 

  • Formidling av kulturmiljø i naturen bidreg til meir friluftsliv og gir turen nye dimensjonar. 

Negative verknader 

  • Ingen kjende verknader. 

Klimaendringar og nasjonale og internasjonale miljømål  

Positive verknader  

  • Bevaring, gjenbruk og ombruk bidreg til å minska klimafotavtrykk, å redusera klimagassutslepp og fører til lågare materialbruk. 
  • Planen bidreg til meir kunnskap om konsekvensane av klimaendringane og avbøtande tiltak. 

Negative verknader 

  • Kulturmiljøomsyn kan sette grenser for krav til høg arealutnytting og fortetting. 
  • Kulturmiljøomsyn kan sette grenser for utbygging av fornybar energi eller andre arealkrevjande klimatiltak. 
  • Kulturmiljøomsyn kan sette grenser for energiøkonomiseringstiltak. 

Mogleg avbøtande tiltak 

  • Sterkare prioritering av klimasmarte løysingar og å vise moglegheitene for tilpassa arealutnytting og fortetting kan redusere negative verknader 

Folkehelse  

Positive verknader  

  • Opplevingar og kunnskap om kulturmiljø gir tilhøyrsle og identitet.  
  • Frivillig engasjement kan vera ein sosial arena som skapar tryggheit og aktivitet.   
  • Bevaring og bruk av kulturmiljø kan bidra til attraktive stader det er godt å bu i.   

Negative verknader  

  • ingen kjende verknader.  

Regional og lokal samfunnsutvikling og økonomi

Positive verknader 

  • Kulturmiljø kan bidra til regional identitet, trivsel, attraktivitet og samfunnsøkonomisk verdiskaping i by- og stadutvikling. 

Negative verknader 

  • Bevaring av kulturmiljø kan vere kostnadskrevjande. 

Moglege avbøtande tiltak 

  • Omdanning må vektast mot den verdien vern gir til samfunnet som heilskap. God rådgjeving og økonomiske støtteordningar er viktige for å bøte på kostnadene med å bevare kulturmiljø.

Tilgjenge for alle  

Positive verknader  

  • Regionalplanen framhevar betre tilgjenge for alle til å læra om, bruka, og oppleva kulturmiljø. 
  • Kunnskapsdanning om universell utforming av kulturmiljø kan bidra til at dei i større grad blir gjort tilgjengeleg for alle. 
  • Planen legg opp til digitalisering og betre nettsider og databasar. Dette vil betre utfordringa med at mykje av informasjonen om kulturmiljø på nettsider og databasar ikkje er universelt utforma i dag. 

Negative verknader  

  • Svært mange kulturminne, både bygg og kulturminne i naturen er ikkje universelt utforma og tilgjengeleg for alle. Tilgjengeliggjering kan vera i konflikt med, og skade kulturminna.  

Moglege avbøtande tiltak  

  • Målretta arbeid over tid, og tilpassa løysingar som tar omsyn til både bevaring av kulturmiljø og betre tilgjenge kan redusera skadeverknadane.  

Barn og unges oppvekstvilkår  

Positive verknader  

  • Barn og unge kan lære om lokal og regional historie og få eigarskap og tilhøyrsle i kulturmiljø.   

Negative verknader  

  • ingen kjende verknader.  

Arkitektonisk og estetisk utforming, uttrykk og kvalitet  

Positive verknader  

  • Sterkare fokus på kunnskap og tilpassa løysingar for utvikling i kulturmiljø kan gje betre arkitektoniske uttrykk. 
  • Bevaring av kulturminne frå ulike arkitektoniske periodar og med ulike føremål, både industribygningar, bustader og ulike offentlege bygg, bidreg til stadkjensle og eit mangfald av arkitektoniske og estetiske uttrykk i byar og stader. 

Negative verknader  

  • Eit sterkare fokus på tilpassing til eksisterande by gjennom kopiering av eldre stiluttrykk kan gjere det vanskelegare å sjå kva som er originalt og verneverdig. 

Moglege avbøtande tiltak  

  • Riksantikvarens strategi og rettleiar for by og tettstadsutvikling blir lagt til grunn i byggesaker.   
Gravhaug på Bjerga på Rennesøy. Foto - Klikk for stort bildeGravhaug på Bjerga på Rennesøy Rogaland fylkeskommune

Landbruksnæring og kulturlandskap

Positive verknader 

  • Planen legg til rette for betre informasjon og rådgjeving mot landbruksnæringa om kulturmiljø. 
  • Planen legg opp til bevaring og utvikling av viktige kulturlandskap til dømes kystlynghei og slåttemark. 

Negative verknader 

  • Planretningslinjer om landskap samt bevaring av kulturmiljø og landskap av regional interesse kan kome i konflikt med utviklingstiltak i landbruket, og bevaring og skjøtsel av verneverdig kulturlandskap kan vere kostnadskrevjande. 

Moglege avbøtande tiltak 

  • Godt samarbeid mellom regionale myndigheiter, kommunar og landbruksnæring samt god rådgjeving, informasjon og støtteordningar er sentralt framover. 
  • Betre oversikt over viktige kulturmiljø vil bidra til føreseielegheit og tilpassa utvikling 

Andre verknader  

Regionalplanen er vurdert til å ikkje ha særleg verknad for følgande faktorar, nemnt i forskrift for konsekvensutredning §21: forureining, vassmiljø, samisk natur- og kulturgrunnlag, transportbehov, energiforbruk og energiløysingar, beredskap og ulykkesrisiko og kriminalitetsførebygging. 

Forrige kapittel Neste kapittel